Ung thư máu chính là một loại ung thư vô cùng ác tính, xuất hiện khi cơ thể bắt đầu có hiện tượng gia tăng bạch cầu một cách biến đổi. Bệnh ung thư máu ác tính hay được chia thành nhiều loại không giống nhau. Việc trị liệu bệnh ung thư máu cũng rất phức tạp, tốn nhiều tiền bạc và có tỷ lệ phần trăm tử vong cực kỳ cao. Cùng K Dược tham khảo bài viết sau nhé

I. Khái niệm, ung thư máu là gì?

Bệnh ung thư máu (bệnh bạch cầu cấp) là bệnh lý xảy ra vì các tế bào máu bị ung thư hóa trong quá trình tạo ra tế bào, chúng sẽ được nhân lên cực kỳ nhanh chóng và nếu không được trị liệu kịp thời điểm nó sẽ ứ đọng trong tủy xương, cản trở quá trình tạo ra những tế bào máu bình thường tiếp theo.

Bạch cầu vốn đảm nhiệm nhiệm vụ bảo vệ cơ thể nên khi tăng số lượng một cách biến đổi như vậy, nó sẽ bị thiếu thức ăn cũng như nguồn cấp chất dinh dưỡng, chính vì thế bạch cầu sau đó thường ăn chính hồng cầu – thành phần quan trọng của máu. Hồng cầu sẽ bị phá hủy dần dần, vì đó người bệnh khi mắc bệnh sẽ bị thiếu máu đến chết.

Đây là bệnh lý ung thư duy nhất mà không tạo ra khối u. Ung thư máu là bệnh thường gặp ở trẻ em, chiếm khoảng 30% số bệnh nhi ung thư. Thống kê mỗi năm tại Mỹ, cứ hơn ba phút lại có một người chẩn đoán bị ung thư máu, cứ sau 9 phút có một người chết.

II. Phân loại ung thư máu

Có ba nhóm chính của ung thư máu gồm bệnh bạch cầu, ung thư hạch và u tủy.

• Bệnh bạch cầu: Bạch cầu có chức năng chống nhiễm trùng quan trọng trong hệ miễn dịch, thường xảy ra bất chợt, tốc độ phát triển mạnh và cần phải được điều trị khẩn cấp.Khi mắc phải bệnh bạch cầu cấp tính, cơ thể đã sản xuất một số lượng lớn những tế bào máu trắng chưa trưởng thành làm ngăn chặn lưu thông tủy xương và ngăn chặn tủy xương sản xuất các tế bào máu khác cần thiết để xây dựng nên hệ thống miễn dịch cân bằng và dòng máu khỏe mạnh. Đồng thời khi tế bào bạch cầu tăng số lượng đột biến sẽ làm bản thân nó thiếu đồ ăn và buộc phải ăn hồng cầu, dẫn đến hiện tượng thiếu hụt hồng cầu trong cơ thể.
• Lymphoma: Lymphoma là một loại ung thư máu có ảnh hưởng đến hệ bạch huyết – một phần quan trọng của hệ miễn dịch, giúp bảo vệ cơ thể khỏi bị nhiễm trùng và bệnh tất. Khi có u lympho nghĩa là cơ thể sản sinh quá nhiều tế bào lympho một cách vô tổ chức và các tế bào lympho này tồn tại được lâu hơn dẫn đến tình trạng quá tải, làm tổn hại hệ miễn dịch của cơ thể. Lymphoma có khả năng phát triển trong nhiều bộ phận của cơ thể, bao gồm cả hạch bạch huyết, tủy xương, máy, lá lách và các bộ phận khác..
• Đa u tủy: Đây chính là một bệnh ung thư máu của những tế bào plasma. Tế bào plasma được tìm thấy trong tủy xương và tạo những kháng thể giúp chống lại nhiễm trùng. Trong đa u tủy số lượng lớn bất thường của những tế bào plasma tụ tập trong tủy xương và ngăn chặn nó sản xuất một phần quan trọng của hệ thống miễn dịch.

III. Nguyên do gây ra bệnh ung thư máu

Nguyên nhân đích thực của bệnh ung thư máu chưa được biết rõ, tuy vậy nhưng vài tác nhân có khả năng gây ra bệnh. Được liệt kê như như:

• Tiếp xúc với những nguồn phóng xạ, như trường hợp các nạn nhân bom nguyên tử ở Nhật vào cuối Thế Chiến II, vụ tai nạn nổ lò nguyên tử Chernobyl (Ukraine) năm 1986 hoặc ở người mắc bệnh tiếp nhận xạ trị.
• Người mắc bệnh ung thư được chữa trị bằng dược phẩm.
• Làm việc trong môi trường có nhiều hóa chất như benzene, formaldehyde.
• một số bệnh vì thay đổi gen như hội chứng Down, do virus hoặc một vài bệnh về máu.

IV. Những dấu hiệu của ung thư máu

Dấu hiệu bệnh ung thư máu phụ thuộc nhiều vào số lượng các tế bào bạch cầu nguy hiểm có trong máu cũng như cả vào vị trí các tế bào này gây ảnh hưởng tới cơ thể. Do vậy nên bệnh nhân ở thể bệnh nào thì các dấu hiệu ở thể bệnh ấy cũng khác nhau. Khi tế bào dạng bạch cầu ung thư phát triển nhanh trong tủy sẽ gây ra tình trạng đau nhức xương. Đồng thời chúng chiếm chỗ và làm giảm sự phát triển các tế bào máu bình thường khác. Lúc đó người mắc bệnh có thể có các chứng sau:

• Sốt cao thường xuyên: dấu hiệu này xảy ra do bệnh nhân mắc ung thư máu bị suy giảm trầm trọng sức đề kháng
• Đốm đỏ: Đốm đỏ hoặc tím trên da là hệ quả của việc sụt giảm số lượng tiểu cầu trong cơ thể.
• Đau bụng: Khi ung thư máu đã di căn đến gan và lá lách, nó có thể gây sưng tấy ở các bộ phận này. Do vậy, người bệnh thường có cảm giác đau bụng, đầy hơi, mất cảm giác ngon miệng, buồn nôn, hoặc ói mửa.
• Nhức đầu: đau đầu dữ dội, đi kèm đó là hiện tượng đổ mồ hôi, da dẻ xanh xao. Do sự suy thoái lưu lượng máu đưa lên não khiến cho não không được cung cấp đủ oxy nên gây đau đầu.
• Sưng hạch bạch huyết: Đây là dấu hiệu thường thấy ở người bệnh ung thư máu, nhưng nó không gây đau.
• Đau xương là một trong những triệu chứng chính của ung thư máu. Những cơn đau có khả năng xuất hiện tùy theo mức độ nặng hay nhẹ của bệnh và thường xuất hiện ở những khớp xương chân, đầu gối, cánh tay và lưng.
• Chảy máu cam: Chảy máu cam là hiện tượng khá hay gặp nhưng nếu trong trường hợp chảy máu nhiều, liên tục nhiều ngày thì ngay lập tức phải tầm soát bệnh càng sớm càng tốt bởi đây có khả năng là hệ quả của việc giảm sút số lượng tiểu cầu – tế bào có tác dụng cầm máu.
• Da xanh xao, cơ thể luôn có cảm giác mệt mỏi

V. Chẩn đoán bệnh ung thư máu

Chẩn đoán xác định ung thư là bước đầu tiên khi bệnh nhân đến với bác sĩ. Vài phương pháp chuẩn đoán bệnh lý ung thư máu hiện tại bây giờ là:

• Xét nghiệm công thức máu: liệu pháp này dùng để xác định số lượng hồng cầu, tiểu cầu, bạch cầu đồng thời tiến hành phân loại tế bào bạch cầu. Đối với các người bình thường tế bào máu ngoại vi không tồn tại các tế bào máu non (tế bào máu chưa trưởng thành – Juvenile cell). Khi người mắc bệnh mắc ung thư máu những Juvenile cell này trong tủy không thể phát triển thành các tế bào máu trưởng thành mà nó buộc phải giải phóng ra những tế bào máu ngoại vi, chính vì thế, khi xét nghiệm công thức máu sẽ phát hiện các tế bào non này.
• Xét nghiệm tủy: liệu pháp chọc tủy xét nghiệm là bắt buộc phải thực hiện để phân loại và xác định những loại tế bào máu trong tủy. Bình thường, lượng Juvenile cell có trong trong tủy không được vượt quá 5%, các bệnh nhân bị ung thư máu thì lượng Juvenile cell tăng cao, có thể vượt quá 30%. Ung thư máu được chia làm nhiều loại khác biệt, với mỗi loại ung thư máu khác nhau thì những bác sĩ sẽ có phương pháp chuẩn đoán, xét nghiệm khác nhau.
• Phương pháp xét nghiệm Immunophenotyping: Thực hiện liệu pháp này bác sỹ buộc phải tiến hành chọc lấy khoảng 2ml tủy sau đó sử dụng “kháng thể đơn dòng” để xác định và phân loại ung thư máu.
• Xét nghiệm tế bào di truyền: Tiến hành liệu pháp này người bệnh sẽ bị lấy khoảng 2ml tủy, mục đích của liệu pháp này sử dụng để xem xét bản chất tế bào máu và nhiễm sắc thể có đột biến khác thường không?
• Liệu pháp xét nghiệm dịch não tủy: các bác sĩ sẽ lấy một lượng dịch não tủy từ cột sống thắt lưng của người mắc bệnh để tiến hành kiểm tra hệ thần kinh trung ương có bị ảnh hưởng không (hệ thần kinh trung ương thường gặp là não và tủy sống).

VI. Những giai đoạn bệnh ung thư máu và tiên lượng sống, cách điều trị

6.1 Tiên lượng sống của người bệnh ung thư máu

Thời gian sống ung thư máu còn phụ thuộc vào tình trạng phát triển của lượng bạch cầu có trong máu và cách phát triển của từng loại bệnh. Người ta tiên lượng cho từng loại bệnh như sau:

• Bệnh bạch cầu dòng tủy cấp tính: Đây là dòng hay gặp nhất của bệnh bạch cầu ở người trưởng thành. Nếu nhận ra sớm, thống kê cho thấy 20% đến 40% người bệnh sống ít nhất 60 tháng (5 năm). Tuy nhiên, người lớn tuổi mắc bệnh này thường có tiên liệu khá kém.
• Bệnh bạch cầu dòng tủy mạn tính: Người được chẩn đoán ở giai đoạn khởi phát có thể sống trung bình 98 tháng (khoảng 8 năm); các đối tượng được chẩn đoán ở giai đoạn giữa, có thời gian sống trung bình là 65 tháng ( 5,5 năm); Ở giai đoạn cuối, thời gian sống chỉ còn 42 tháng (khoảng gần 4 năm).
• Bệnh bạch cầu lympho cấp tính: Bệnh này thường tốc độ phát triển vô cùng nhanh khiến cho những người mắc loại bệnh bạch cầu này trung bình chỉ sống được 4 tháng. Thế nhưng, khoảng 80% trẻ em bị bệnh bạch cầu lympho cấp tính có khả năng chữa khỏi hẳn.
• Bệnh bạch cầu lympho mạn tính: Nếu bệnh chỉ ảnh hưởng đến những tế bào B, người mắc bệnh có khả năng sống từ 10-20 năm. Nhưng, các đối tượng có bệnh bạch cầu lympho mãn tính tế bào T có tuổi thọ cực kì thấp.

Người lớn chỉ có 40% cơ hội chữa khỏi bệnh, và điều này phụ thuộc phần lớn vào giai đoạn phát triển của bệnh. Trẻ em trong nhóm tuổi 3-7 có cơ hội phục hồi hoàn toàn lớn nhất.

6.2 Các giai đoạn bệnh ung thư máu

những giai đoạn của bệnh ung thư được phân chia theo cơ sở di căn, các giai đoạn khác biệt có những thang điểm không giống nhau, theo đó xác định được sự tăng trưởng của ung thư theo giai biểu hiện và tỷ lệ phần trăm di căn. Nếu đủ thời gian phát triển, bệnh ung thư máu có bốn giai đoạn chung:

• Giai đoạn 1: giai đoạn 1 của ung thư máu bao gồm sự mở rộng những hạch bạch huyết. Những hạch bạch huyết mở rộng do sự gia tăng bất chợt của số lượng lympho. Giai đoạn này nếu nhận ra ra sớm thì tỉ lệ chữa khỏi khá cao bởi ung thư vẫn chưa lây lan hoặc ảnh hưởng đến bất kì cơ quan nào khác.
• Giai đoạn 2: Ung thư máu đã lan đến lá lách, gan và hạch bạch huyết. Dù không phải tất cả các cơ quan đều bị ảnh hưởng một lúc nhưng chắc chắn một trong số các cơ quan đã bị lấn chiếm. Sự tăng trưởng của lympho trong giai đoạn này tăng cao.
• Giai đoạn 3: Số lượng bạch cầu gia tăng nhanh dẫn đến tình trạng thiếu máu. Ung thư tiếp tục lấn chiếm sang các bộ phân khác. Trong giai đoạn này, đã có ít nhất hai bộ phận khác bị xâm lấn.
• Giai đoạn 4: Đây là giai đoạn vô cùng ác tính và khó trị liệu, bệnh nhân đến giai đoạn này có tỷ lệ sống không cao. Tỷ lệ tiểu cầu bắt đầu giảm nhanh chóng, đồng thời những tế bào ung thư đã lan đến phổi. Thiếu máu có dấu hiệu cấp tính.

6.3 Chữa trị bệnh ung thư máu

Ung thư máu là loại bệnh phức tạp với diễn biến nhanh, khó lường, thế nên việc chữa trị căn bệnh này được tiến hành khá cẩn thận và kĩ càng. Người bệnh được xét nghiệm rồi phân tích tỷ mỉ, xác định rõ giai đoạn của u bạch huyết rồi sau đó mới phát sinh chọn lựa phương án trị liệu tối ưu.

Phác đồ điều trị còn phụ thuộc vào giai đoạn căn bệnh và thể trạng sức khỏe tổng quát của người bệnh. Cũng giống như những bệnh ung thư khác, chữa trị bệnh ung thư máu có sử dụng những liệu pháp truyền thống như Hóa trị, Xạ trị, và liệu pháp mới như ghép tủy xương, truyền máu hay cấy tế bào mầm (tế bào gốc) tạo chất sinh huyết. Những bác sĩ thường kết hợp từ hai phương án trở lên để tối ưu hóa tỉ lệ sống cho người bệnh. Vài phương thức điều trị bệnh ung thư máu:

• Hóa trị: dùng thuốc để phá hủy các tế bào ung thư máu bằng cách uống thuốc, tiêm, truyền thuốc vào tĩnh mạch, tiêm vào dịch não tủy. Hóa trị được làm theo chu kỳ, mỗi chu kỳ có khoảng thời gian điều trị nhất định. Hóa trị cũng là để ngăn chặn sự phát triển của những tế bào ung thư bạch cầu.
• phương pháp điều trị sinh học: Truyền chất kháng thể đơn dòng vào bệnh nhân để giết chết các tế bào ung thư máu, cải thiện khả năng miễn dịch tự nhiên của cơ thể hoặc có thể làm chậm sự tăng trưởng của tế bào ung thư máu.
• Xạ trị: sử dụng những chùm tia năng lượng cao để tiêu diệt các tế bào ung thư máu.
• Thay tủy/Cấy tế bào gốc: Sau khi áp dụng hóa trị hoặc xạ trị, bệnh nhân sẽ được cấy các tế bào gốc khỏe mạnh thông qua một tĩnh mạch lớn. Các tế bào máu bắt đầu phát triển từ tế bào gốc (của chính cơ thể người bệnh hoặc của bất kì thành viên nào trong gia đình) được cấy vào và nó sẽ thay thế những tế bào bị hủy diệt trong quá trình trị liệu trước đó.
• Phối hợp thêm phương pháp đào thải gốc tự do để cho ra hiệu quả tốt nhất

Trong quá trình điều trị, bác sĩ có khả năng thay đổi liệu pháp hoặc thành phần tùy theo sức khỏe bệnh nhân, bởi ung thư máu có diễn biến phức tạp, có thể thay đổi nhanh chóng.

VII. Phòng ngừa ung thư máu tái phát và mắc mới ung thư

Bệnh ung thư máu liên quan đến sự tăng trưởng bất thường của những tế bào trong tủy xương và máu. Trong khi bệnh bạch cầu và đa u tủy có nguồn gốc trong tủy xương, thì u lympho ảnh hưởng đến hệ bạch huyết của cơ thể. Để phòng tránh ung thư máu, chúng ta nên tránh các yếu tố nguy cơ gây bệnh.

Ung thư máu là căn bệnh khó chữa trị nếu được phát hiện muộn, do vậy, mỗi cá nhân cần chú ý quan tâm đến các vấn đề về sức khỏe của bản thân cũng như chú ý ngừa bệnh từ trước. Người bệnh trị liệu khỏi bệnh cũng có các khả năng cao tái phát nếu không có một chế độ và cách sống lành mạnh. Việc phòng tránh ung thư máu tái phát và mắc mới có điểm chung như sau:

• Chế độ ăn uống hợp lý: Nên ăn ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau quả, đồng thời giảm thiểu tiêu thụ các chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa.
• Tránh tiếp xúc với hóa chất: các loại hóa chất hư thuốc diệt cỏ, benzen.. Là một trong những khả năng cao chính cho việc phát triển bệnh ung thư máu. Trong trường hợp bất khả kháng, cố gắng giảm thiểu thời gian tiếp xúc và mang đồ bảo hộ như găng tay, khẩu trang..
• Tránh tiếp xúc bức xạ: Bức xạ cũng có khả năng làm thay đổi những thành phần trong máu, vì đó sẽ tốt hơn nếu giảm thiểu thời gian tiếp xúc với những tia nồng độ cao.
• Tập thể dục thường xuyên: thể dục đã được minh chứng rằng có thể ngăn ngừa ung thư, và ung thư máu cũng không phải ngoại lệ. Nên tập thể thao ít nhất 30 phút hàng ngày cho sức khỏe của bạn.

Xem thêm:

• Ung thư là gì? Ung thư có bao nhiêu loại?
• Sự nguy hiểm của ung thư thật sự nằm ở đâu?
• Bệnh ung thư chữa được không?
• Bắt đầu điều trị ung thư
• Top 5 phương pháp điều trị ung thư phổ biến nhất hiện nay
• Những sự thật gây sốc về thuốc điều trị ung thư [Giờ mới biết]
• Top 6 địa chỉ tầm soát ung thư tốt nhất tại Hà Nội