Táo bón hay chảy máu trực tràng là những triệu chứng ung thư đại tràng phổ biến nhất. Căn bệnh này đang là một trong những căn bệnh gây tử vong cao hàng đầu trên thế giới. Tuy vậy nhưng cho đến nay người ta vẫn chưa thể tìm ra được lý do cụ thể gây ra ung thư đại tràng, chỉ biết rằng nó có sự liên hệ mật thiết với chế độ ăn uống của mỗi người.

I. Khái niệm ung thư đại tràng

Ung thư đại tràng (hay còn được gọi là ung thư đại trực tràng, ung thư ruột già) là căn bệnh khởi nguồn từ ruột già, trực tràng hoặc đại tràng sigma. Bệnh bắt đầu bởi sự phát triển khác thường của các tế bào có thể xâm chiếm hoặc lan rộng tới bộ phận khác của cơ thể.

Ung thư đại tràng thường bắt đầu từ polyp được hình thành trong ruột già và trực tràng. Những polyp này không phải là một khối u, nó giống như một mẩu thịt thừa vô hại mọc trong lòng đại tràng. Nhưng nếu để lâu, những polyp này có khả năng phát triển thành ung thư. Do đó, phát hiện ra và loại bỏ polyp là một trong các liệu pháp giúp bạn phòng ngừa ung thư đại tràng hiệu quả nhất.

Các giai đoạn của ung thư đại tràng:

• Giai đoạn 1: Tế bào ung thư mới chỉ xuất hiện ở trong thành niêm mạc đại tràng.
• Giai đoạn 2: Tế bào ung thư lan qua vùng tổ chức thành đại tràng hoặc xâm chiếm tới những chỗ lân cận, nhưng chưa ảnh hưởng đến hệ thống bạch huyết và những cơ quan xa hơn.
• Giai đoạn 3: Tiến vào hệ bạch huyết, cũng có khả năng lan xa hơn đến thành đường ruột.
• Giai đoạn 4: Tế bào ung thư đã xâm nhập hệ thống bạch huyết, di căn đến các cơ quan khác của cơ thể như: gan, phổi, xương…

Xem thêm: Ung thư là gì? Ung thư có bao nhiêu loại?

II. Sự nguy hiểm của ung thư đại tràng

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cùng Trung tâm Kiểm soát và phòng tránh dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) cho biết: Ung thư đại tràng là loại ung thư thường gặp thứ hai trên thế giới, chỉ sau ung thư phổi.

Theo ước tính của WHO, trên toàn thế giới, mỗi năm có khoảng 11 triệu trường hợp mắc mới và gần 7 triệu người chết do ung thư đại tràng.

Tổ chức ung thư toàn cầu (GLOBOCAN) ước tính năm 2018, Việt Nam có 14 nghìn người mắc ung thư đại trực tràng và hơn 7 nghìn trường hợp tử vong vì bệnh này.

Các dạng ung thư đại trực tràng hay gặp bao gồm: ung thư ống hậu môn, ung thư trực tràng hoặc ung thư đại tràng sigma, ung thư đại tràng trái, ung thư đại tràng ngang, ung thư đại tràng phải, ung thư manh tràng…

Ở nước ta, ung thư đại tràng đứng thứ 3 với nữ giới và thứ 4 ở nam giới. Tỷ lệ mắc đối với nữ là 13,7/100.000 dân và với nam là 17,1/100.000 dân. Bệnh gặp ở nam nhiều hơn nữ và gia tăng theo tuổi.

Nghiên cứu tại Bệnh viện K cho thấy, ung thư đại tràng thường xuất hiện ở độ tuổi trên 40. tuy nhiên, trong những năm gần đây, bệnh đang có xu hướng “trẻ hóa” với nhiều trường hợp nằm trong khoảng 18-20 tuổi.

Xem thêm: Sự nguy hiểm của ung thư thật sự nằm ở đâu?

III. Nguyên nhân gây ra ung thư đại tràng

Hiện nay, vẫn chưa có kết luận chuẩn xác về lý do gây bệnh. Tuy vậy, những nhà khoa học đã tìm ra các yếu tố làm tăng khả năng mắc bệnh này.

3.1. Mắc một số bệnh về đường tiêu hóa

• Viêm loét đại tràng kéo dài:

Nguyên do gây ung thư đại tràng có thể xuất phát từ bệnh viêm loét đại tràng mạn tính. Những vết loét theo thời gian càng ngày càng lan rộng và ăn sâu vào niêm mạc đại tràng. Theo đó, tế bào ung thư mới phát triển.

• Mắc bệnh polyp đại tràng

Polyp đại tràng thường lành tính, khả năng cao thoái hóa thành ác tính tùy thuộc vào kích thước và số lượng polyp. Thông thường, các polyp có đường kính dưới 5mm thì khả năng cao tăng trưởng thành ung thư thấp. Khi đường kính của polyp trên 20mm và kéo dài từ 10-15 năm thì nguy cơ phát triển thành ung thư cao. Số lượng polyp càng nhiều, khả năng biến thành ác tính càng cao.

• Mắc bệnh Crohn

Bệnh Crohn là một loại bệnh viêm ruột, có khả năng ảnh hưởng bất kì phần nào của đường tiêu hóa từ miệng đến hậu môn. Những người bị Crohn tăng trưởng thành ung thư tùy thuộc vào mức độ viêm và thời gian mắc bệnh. Ngoài ra, nguy cơ ung thư cũng tăng lên khi có vấn đề trong quá trình chữa trị hoặc một vài đặc tính nhất định của bệnh.

3.2. Tiểu sử đã từng mắc bệnh

• Tiền sử gia đình bị ung thư đại tràng

Ung thư là bệnh có yếu tố di truyền với tỷ lệ khoảng 3-5%. Chính vì thế, trường hợp gia đình có người từng mắc ung thư đại – trực tràng thì nguy cơ bị bệnh của những người thân trong gia đình tăng cao.

• Tiền sử bản thân từng bị ung thư đại tràng

Nguyên nhân gây ung thư đại tràng có thể là vì trước đó bạn từng mắc căn bệnh này. Mặc dù đã được chữa trị nhưng vài tế bào ung thư vẫn còn sót lại trong cơ thể. Trải qua thời gian, kết hợp với các yếu tố ăn uống, sinh hoạt không khoa học khiến bệnh tái phát.

3.3. Ăn uống bừa bãi, không khoa học

• Ăn quá nhiều thịt đỏ

Những loại thịt đỏ như: thịt bò, thịt trâu, thịt dê… có mối quan hệ mật thiết với bệnh ung thư đại tràng. nguyên do là vì thịt đỏ khi được chế biến ở nhiệt độ cao sẽ sinh ra amin dị vòng HCAs và PAHs. Amin này phản ứng với protein, đường, creatine sẽ phát sinh ra những biểu mô bất thường, hình thành ung thư.

• Ăn nhiều thực phẩm lên men, thực phẩm có nhiều muối

Thực phẩm muối lên men phổ biến như: dưa muối, cà muối, kim chi… chứa nhiều muối nitrit, khi kết hợp với amin bậc 2 có trong một vài thực phẩm sẽ biến đổi thành nitrozamin. Chất này có thể gây ung thư.

• Tiêu thụ quá nhiều đồ ăn chế biến sẵn trong nhà máy

Những loại thực phẩm chế biến sẵn như: xúc xích, lạp xưởng, thịt muối, thịt xông khói… có hàm lượng natri nitrit – thủ phạm gây ung thư. Nếu ăn định kì sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe tương tự như thực phẩm muối lên men.

3.4. Béo phì

Tình trạng béo phì có thể dẫn tới bệnh ung thư đại tràng ở cả nam và nữ. thế nhưng, Tỉ lệ mắc bệnh ở đàn ông cao hơn chị em.

Hầu hết, những người béo phì có nồng độ cholesterol và insulin trong máu tăng cao. Khả năng miễn dịch kém, làm khả năng tiêu diệt tế bào ung thư của hệ miễn dịch giảm sút. Mặt khác, insulin cao có thể ức chế tế bào miễn dịch, đồng thời, thúc đẩy tăng sinh tế bào ung thư trong cơ thể.

3.5. Hút thuốc lá, uống bia rượu

Thuốc lá chứa 7000 chất hóa học, trong đó có 69 chất hình thành tế bào ung thư. Không chỉ gây bệnh ung thư phổi và các căn bệnh tim mạch, hút thuốc lá còn là yếu tố gây ung thư đại tràng, nhất là khi kết hợp với rượu. Uống nhiều rượu cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

IV. Triệu chứng ung thư đại tràng

Mặc dù ung thư đại tràng không có các triệu chứng rõ ràng nhưng khi xuất hiện những dấu hiệu sau đây thì bạn cần cẩn trọng:

1. Đau bụng: Đây là dấu hiệu thường gặp ở những người mắc bệnh ung thư đại tràng. những cơn đau thường mơ hồ, khi dữ dội, lúc lại thầm lặng tương tự như triệu chứng của viêm đại tràng.
2. Rối loạn tiêu hóa kéo dài: Bệnh ung thư đại tràng có dấu hiệu ở mọi bộ phận liên quan đến đường tiêu hóa. các dấu hiệu hay thấy như: ợ chua, chướng bụng, đầy hơi, khó tiêu, ăn không ngon miệng… Tình trạng này kéo dài khiến cho cơ thể mệt mỏi, sụt cân.
3. Đại tiện ra máu: Máu trong phân là triệu chứng thường thấy của ung thư đại tràng, tuy vậy nhưng không ít người nhầm lẫn triệu chứng này với bệnh trĩ và để bệnh phát triển quá lâu khiến cho tình trạng này càng ngày càng nghiêm trọng. Cần phân biệt rõ máu của bệnh trĩ và máu của ung thư là khác nhau. Đối với bệnh nhân có khối u trong đại tràng, phân sẽ có máu tươi kèm nhầy, còn với bệnh trĩ thì không.
4. Đi đại tiện ra phân nhỏ: Nếu khi đi đại tiện, bạn thấy ra nhiều phân nhỏ thì có khả năng đó là dấu hiệu cảnh báo ung thư đại tràng. Triệu chứng này xuất hiện do một số vật cản trong quá trình bài tiết khiến cho hình dáng của phân bị đột biến. Những vật cản này có khả năng là khối u sưng hình thành ở phần cuối của ruột già.
5. Thay đổi thói quen đi đại tiện: Sau khi khối u ở đại tràng tăng trưởng lớn dần, chúng sinh ra những chất dịch gây kích thích đường ruột. Phản ứng này khiến người bệnh buồn đi đại tiện nhiều hơn. Bệnh càng nghiêm trọng thì số lần đi đại tiện càng nhiều, từ đó, làm thay đổi thói quen đi ngoài hằng ngày của bạn.
6. Cảm thấy mệt mỏi và kiệt quệ: Mệt mỏi do ung thư đại tràng thường liên quan đến tình trạng thiếu máu do đại tiện ra máu. Bên cạnh đó, người bệnh còn cảm thấy kiệt sức ngay cả khi nghỉ ngơi, cơ thể kiệt quệ nhanh chóng mà không rõ lý do.
7. Đau hậu môn và không kiểm soát được sự co thắt hậu môn: Khi khối u xuất hiện với kích cỡ lớn sẽ kiến cho hậu môn “căng thẳng” vì phải giữ sự co thắt liên tục. Lúc bấy giờ, cơ vòng hậu môn bị quá tải và yếu đi gây nên mất sự kiểm soát. Đến giai đoạn này, bệnh nhân sẽ đi ngoài ra máu nhiều hơn, bệnh cũng tốc độ phát triển ở mức độ nguy hiểm hơn.
8. Sụt cân bất thường: Không phải do tập luyện thể dục hay ăn kiêng mà cơ thể bất chợt sút cân thì bạn chớ nên coi thường. Khả năng cao bạn đã bị mắc ung thư, nhất là ung thư đại tràng, dạ dày hoặc bộ phận khác liên quan tới đường tiêu hóa.

Xem thêm: 17 triệu chứng bệnh ung thư hay gặp nhất

V. Những đối tượng có khả năng mắc ung thư đại tràng

1. Người trên 50 tuổi
2. Người có tiểu sử mắc các bệnh viêm nhiễm đại tràng mãn tính như: viêm loét đại tràng chảy máu, bệnh Crohn…
3. Bản thân gia đình có người mắc polyp đại tràng.
4. Có chế độ ăn uống thiếu khoa học, ít chất xơ, nhiều chất béo.
5. Lười hoạt động, hút thuốc, béo phì
6. Các bệnh khác như: bị to đầu chi, người bệnh ghép thận.

VI. Các biện pháp chẩn đoán ung thư đại trực tràng

Chẩn đoán ung thư dựa vào dấu hiệu lâm sàng, liệu pháp chụp X-quang, nội soi, cụ thể như sau:

6.1. Chẩn đoán lâm sàng

Bệnh được chia làm 6 thể lâm sàng:

• Thể viêm ruột (40-50%)
• Thể rối loạn tiêu hóa (20-25%)
• Thể nhiễm độc và thiếu máu (10-15%)
• Thể viêm nhiễm các cơ quan trong ổ bụng như: Viêm ruột thừa, viêm tụy cấp…
• Thể u (2-3%)

6.2. Chụp X-quang

Đây cũng là phương pháp hay được sử dụng để chuẩn đoán bệnh ung thư đại tràng.

– Chụp cản quang khung đại tràng bằng thuốc baryt

– Chụp cản quang kép: bác sĩ sẽ thụt thuốc baryt vào đại tràng để người bệnh đại tiện hết sau đó bơm hơi vào đại tràng, thực hiện liệu pháp chụp cản quang để phát hiện khối u.

6.3. Nội soi đại tràng

Trong trường hợp chụp X-quang không rõ hoặc muốn phân biệt khối u lành tính hoặc ác tính trong đại tràng, bác sĩ sẽ tiến hành nội soi đại tràng.

Nội soi đại tràng kết hợp với sinh thiết là liệu pháp mang lại kết quả chính xác nhất trong việc chẩn đoán ung thư đại tràng.

Ngoài ra, bệnh nhân có thể thực hiện các liệu pháp như: chụp CT scanner, chụp MRI, chụp PET…

VII. Các phương pháp chữa trị ung thư đại tràng

Phẫu thuật, hóa trị, xạ trị, dùng thuốc… là các cách chữa ung thư đại tràng hay thấy trong Tây y. Những liệu pháp này được chỉ định tùy thuộc vào từng giai đoạn của bệnh cũng như thể trạng sức khỏe của người bệnh.

• Phẫu thuật:

Nếu ung thư đại tràng được nhận thấy ở giai đoạn sớm, bác sĩ sẽ chỉ định cắt bỏ tế bào ung thư trong quá trình nội soi đại tràng. Trong trường hợp mắc ung thư khu trú thì có khả năng được chỉ định phẫu thuật cắt bỏ với biên độ thích hợp. phương pháp này có khả năng thực hiện bằng hình thức mổ nội soi hoặc mở bụng. Đại tràng lúc này sẽ được nối lại hoặc đưa ra ngoài làm hậu môn nhân tạo nếu không thể nối.

Trong một vài trường hợp, hóa điều trị được dùng trước lúc phẫu thuật nhằm thu nhỏ vùng ung thư khi loại bỏ chúng.

• Hóa trị

Hóa trị tức là sử dụng độc dược bằng đường tiêm truyền hoặc uống để phá hủy tế bào ung thư. Thuốc này khi vào máu sẽ đi khắp cơ thể.

Nhược điểm của phương pháp này là hóa chất diệt tế bào ung thư, đồng thời làm tổn hại đến những tế bào bình thường, gây ra tác dụng phụ ngoài ý muốn như: tiêu chảy, buồn nôn, chán ăn, rụng tóc, đau họng, dễ nhiễm trùng, cơ thể mệt mỏi…

Xem thêm: Top 5 phương pháp điều trị ung thư phổ biến nhất hiện nay

• Xạ trị

Xạ trị là dùng tia có năng lượng cao để tiêu diệt hoặc làm teo tế bào ung thư. Liệu pháp này có thể thực hiện sau mổ nhằm phá hủy số tế bào ung thư còn sót lại mà mắt bình thường không nhìn thấy được trong lúc mổ. Nếu khối u quá lớn hoặc nằm ở vị trí khó mổ thì có khả năng xạ trị trước để khối u teo lại rồi phẫu thuật.

Thực hiện xạ trị chữa ung thư sẽ gây ra tác dụng phụ như: buồn nôn, tiêu chảy, da bị kích ứng… Ở đàn ông có khả năng gặp phải tình trạng liệt dương. Thông thường, biến chứng này chỉ thoáng qua, sau khi dừng xạ trị sẽ khỏi.

Trên thực tế, xạ trị không hay được sử dụng cho bệnh nhân ung thư đại tràng vì nhu động ruột làm đại tràng không cố định. Các tia xạ sẽ không bắn trúng những tế bào ung thư, khiến hiệu quả không cao.

• Liệu pháp đào thải gốc tự do

Dùng để ngăn chặn sự di căn (đối với những bệnh nhân từ giai đoạn 1-3), bảo đảm tính mạng của người bệnh. Liệu pháp này còn là cứu cánh của nhiều bệnh nhân khi đã áp dụng các phương pháp khác không thành công.

VIII. Lời khuyên của K Dược cho những bệnh nhân ung thư đại tràng

Các phương pháp điều trị ung thư đại tràng như: phẫu thuật, hóa trị, xạ trị… có ảnh hưởng nặng nề đến thể trạng của người mắc bệnh. Bởi vậy, bệnh nhân cần thực hiện một chế độ chất dinh dưỡng khoa học để nâng cao sức khỏe bản thân.

8.1. Dinh dưỡng với bệnh nhân ung thư đại tràng

• Ăn nhiều rau xanh, hoa quả và chất xơ: giúp cơ thể tăng khả năng thải độc trong quá trình chữa trị, đồng thời hạn chế tối đa nguy cơ tốc độ phát triển của bệnh.
• Ăn đồ mềm, lỏng, dễ tiêu hóa + chia nhỏ bữa ăn: Đại tràng lúc này đang bị tổn thương nặng nề. Nếu ăn thực phẩm cứng, khó tiêu sẽ khiến cho đại tràng càng tổn thương thêm và cơ thể cũng cực kì khó hấp thụ. Mặt khác, người bệnh mắc ung thư đại tràng thường tiêu hóa kém nên việc chia nhỏ bữa ăn là cực kì cần thiết.
• Tăng cường vitamin: bổ sung vitamin C, D, A giúp bổ sung khả năng đề kháng tiêu hóa, nâng cao thể trạng cơ thể. Ngoài ra, việc bổ sung canxi và kẽm cũng giúp cho hệ tiêu hóa chống lại những tác nhân gây bệnh khác.
• Uống đủ nước: Uống 2-2,5 lít nước hàng ngày giúp bệnh nhân hạn chế táo bón và mệt mỏi.
• Ăn các loại ngũ cốc nguyên hạt: những loại ngũ cốc nguyên hạt như yến mạch, gạo lứt… cung cấp chất xơ, vitamin và khoáng chất quan trọng như: sắt, magie, folic…tốt cho sức khỏe của người bị ung thư đại tràng

8.2. Những thứ nên kiêng khi bị ung thư đại tràng

• Hạn chế tối đa thịt đỏ (lợn, bò, chó, gà…), thực phẩm chứa nhiều chất béo: Chất béo trong thịt đỏ góp phần làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng, chính vì thế, người mắc bệnh nên tránh thực phẩm này.
• Giảm đồ ngọt và đường: Thực phẩm chứa nhiều đường cung cấp ít dinh dưỡng nhưng lại có hàm lượng calo cao làm tăng nguy cơ béo phì.
• Không ăn thực phẩm muối lên men, thức ăn sẵn: Lạp xưởng, xúc xích, thịt muối, dưa, cà muối… có chất bảo quản, hàm lượng nitrosamine – thành phần gây ung thư đường tiêu hóa
• Hạn chế tối đa những chất kích thích: Rượu, bia, thuốc lá, cà phê… có thể làm thương tổn thêm hệ tiêu hóa, người bệnh tuyệt đối tránh xa.

Hy vọng bài viết trên cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về bệnh ung thư đại tràng. Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, ngay khi có triệu chứng bất thường về đường tiêu hóa, bạn nên đến những cơ sở y tế uy tín để khám sớm và tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ, tránh để xảy ra biến chứng nguy hiểm sau này.

Xem thêm: Top 6 địa chỉ tầm soát ung thư tốt nhất tại Hà Nội

source: internet