Tế bào ung thư có những đặc điểm khác hẳn so với những tế bào khỏe mạnh thông thường. Nhưng thật ngạc nhiên là hệ miễn dịch lại không hề nhận ra chúng. Hãy cùng K Dược tìm hiểu qua bài viết sau nhé.

Ung thư có thể xuất hiện ở gần như bất kỳ đâu trong một ngàn tỷ tế bào của cơ thể. Bình thường, những tế bào lớn lên và phân chia để hình thành tế bào mới, là cách thức mà cơ thể người sinh trưởng và phát triển. Tất yếu, những tế bào cũ sẽ dần già đi hoặc bị tổn hại, tử vong đi, và được thay thế bởi các tế bào mới.

Khi ung thư xuất hiện, quá trình tự nhiên bị phá vỡ. Các tế bào càng ngày càng trở nên dị biệt, những tế bào già cũ không chết đi mà tiếp tục tăng trưởng, định kì sản sinh những tế bào mới. Chúng cứ thế nhân lên không kiểm soát, và cuối cùng tạo thành khối bất thường mà chúng ta gọi là khối u.

Hầu hết các loại ung thư đều hình thành khối u đặc, phần lớn có bản chất là các khối mô đặc. Duy chỉ có các loại ung thư máu, ví dụ như leukemia là không xuất hiện dưới hình thức u đặc.

Những khối u trong ung thư có tính chất ác tính, có nghĩa là chúng có khả năng xâm lấn ra chung quanh. Trong quá trình phát triển lớn lên, các tế bào ung thư có thể đi xa tới các chỗ khác của cơ thể thông qua hệ tuần hoàn hoặc hệ bạch huyết, hình thành khối u mới tách biệt hoàn toàn với khối u ban đầu, gọi là di căn.

Không giống những khối u ác tính, u lành tính không có tính xâm chiếm, dù có những khi u lành tính cũng có kích thước vô cùng lớn. Khi loại bỏ u bằng phẫu thuật, u lành tính thường không tái phát (trong khi u ác tính cực kỳ hay tái phát). Tuy vậy nhưng không phải lúc nào u lành tính cũng vô hại, ví dụ như trường hợp u não lành tính có thể đe dọa tính mệnh người bệnh.

Xem thêm: Sự nguy hiểm của ung thư thật sự nằm ở đâu?

2. Sự khác biệt giữa tế bào bình thường và tế bào ung thư

Tế bào ung thư khác biệt hẳn so với tế bào bình thường ở nhiều phương diện, điều đó cho phép chúng có khả năng nhân lên vô hạn và xâm nhiễm ra xung quanh.

Một điểm khác nhau cực kỳ quan trọng giữa tế bào ung thư và tế bào bình thường, là tế bào ung thư kém biệt hóa hơn. Trong khi những tế bào bình thường sinh ra, lớn lên, trưởng thành và biệt hóa thành những loại tế bào khác nhau đảm nhiệm những chức năng khác nhau, tế bào ung thư lại kém hoặc không biệt hóa. Và đó là lí do giải thích tại sao tế bào ung thư lại có thể phân chia, nhân lên vô độ – điều mà tế bào bình thường không có.

Thêm nữa, tế bào ung thư không bị ảnh hưởng bởi “hiệu lệnh” dừng phân chia của cơ thể, và chúng cũng không tuân theo chương trình lão hóa mà Thượng đế đã quy định (apoptosis) – vốn là cách cơ thể đào thải những tế bào không cần thiết.

Những tế bào ung thư có thể can thiệp vào những yếu tố chung quanh nó, bao gồm các tế bào bình thường, các phân tử và các mạch máu nuôi dưỡng gần đó. Nghĩa là, những tế bào ung thư có thể kích thích các tế bào bình thường hình thành những mạch máu nhằm cung cấp ô xy, chất dinh dưỡng và đào thải chất cặn bã để nuôi dưỡng, phát triển khối u.

Các tế bào ung thư cũng có thể qua mặt hệ miễn dịch của cơ thể. Bình thường hệ thống miễn dịch của cơ thể con người có nhiệm vụ chống lại sự viêm nhiễm, cũng như đào thải những tế bào không bình thường hoặc các tế bào đã bị hư hại. Tuy vậy tế bào ung thư lại có khả năng “ẩn mình” trước hệ miễn dịch của cơ thể, qua đó, vô sự trước hệ miễn dịch.

Xem thêm: Ung thư là gì? Ung thư có bao nhiêu loại?

III. Khả năng xâm lấn và di căn

Ung thư có thể xâm chiếm ra xung quanh, và đặc biệt, hình thành khối u mới ở một vị trí cách biệt hoàn toàn so với vị trí của khối u ban đầu, gọi là ung thư di căn. Quá trình tế bào ung thư di chuyển tới vị trí khác để hình thành khối u mới gọi là sự di căn.

Tên của ung thư di căn cũng như loại tế bào ung thư di căn hoàn toàn giống với ung thư ban đầu. Ví dụ, ung thư vú tạo những khối u di căn tại phổi, sẽ có tên gọi là ung thư vú di căn, không phải ung thư phổi.

Về mặt giải phẫu bệnh, những tế bào ung thư di căn thường giống như tế bào ung thư ở khối u ban đầu. Hơn nữa, ở cấp độ phân tử, tế bào ung thư di căn và tế bào ung thư ở khối u ban đầu cũng giống nhau, chả hạn như có cùng sự biến đổi trên nhiễm sắc thể.

Quá trình chữa trị có thể giúp kéo dài tuổi thọ cho các người bệnh mắc ung thư di căn. Thông thường mục đích chữa trị nhắm tới việc kiểm soát sự tăng trưởng của ung thư cũng như giảm nhẹ các biểu hiện mà nó gây ra. những khối u di căn có khả năng gây ra các biến chứng nghiêm trọng, và đa số người bệnh ung thư chết là vì các hệ quả của di căn.

Xem thêm: Bệnh ung thư chữa được không?

IV. Các thay đổi của mô tế bào nhưng không phải ung thư

Không phải cứ có sự thay đổi của mô tế bào nghĩa là đã bị ung thư, mặc dù có những thay đổi nếu không được điều trị sẽ có khả năng tiến triển thành ung thư. Sau đây là vài ví dụ về các thay đổi của mô tế bào không phải là ung thư, nhưng cần được dõi theo trong một vài trường hợp:

• Tăng sản: xảy ra khi những tế bào trong một mô phân chia nhanh hơn bình thường, dẫn tới số lượng tế bào tăng nhanh. Thế nhưng về mặt giải phẫu bệnh, tổ chức mô và tế bào vẫn bình thường. Tăng sản do nhiều nguyên nhân và điều kiện gây ra, trong đó có những kích thích mãn tính.
• Loạn sản: là tình trạng nghiêm trọng hơn so với tăng sản. Trong loạn sản, không những số lượng tế bào tăng nhanh, mà về mặt giải phẫu bệnh, mô và tế bào cũng trở nên khác thường. Và nếu sự bất thường càng lớn, thì khả năng tốc độ phát triển thành ung thư càng cao. vài loại loạn sản cần được dõi theo và trị liệu, ví dụ: một nốt ruồi không bình thường trên da (loạn sản hắc tố) có khả năng cao phát triển thành ung thư hắc tố (dù phần lớn trường hợp sẽ không xảy ra như vậy).
• Trường hợp nghiêm trọng hơn nữa là carcinoma tại vùng. Dù đôi lúc nó được gọi là ung thư, nhưng về bản chất nó chưa phải ung thư, bởi các tế bào bất thường không lấn chiếm quá khỏi màng đáy của mô khởi đầu, nghĩa là nó không xâm nhiễm ra xung quanh như các tế bào ung thư. Tuy nhiên carcinoma tại chỗ dễ dàng tiến triển thành ung thư nên cần được chữa trị.

V. Phân loại ung thư

Ngày nay có hơn 100 loại ung thư khác biệt. Việc đặt tên cho các loại ung thư thường dựa vào mô hoặc cơ quan nơi ung thư khởi phát, ví dụ: ung thư vú khởi phát từ những tế bào vú. Bên cạnh đó, tên ung thư cũng dựa vào loại tế bào hình thành nên, ví dụ như tế bào biểu mô hay tế bào vảy.

Dưới đây là một vài loại ung thư khởi phát từ các loại tế bào nhất định:

5.1 Carcinoma

Carcinoma là loại ung thư thường gặp nhất. Nó được khởi phát từ những tế bào biểu mô, là các tế bào bao phủ bề mặt phía trong và phía ngoài của cơ thể. Có cực kì nhiều loại tế bào biểu mô khác nhau, và do đó mỗi loại carcinoma có một tên riêng:

• Adenocarcinoma là ung thư hình thành từ tế bào biểu mô chế tiết dịch và chất dịch nhầy. các mô chứa tế bào biểu mô dạng này thường được gọi là mô tuyến. Phần lớn ung thư vú, đại tràng, và tuyến tiền liệt là adenocarcinoma.
• Carcinoma tế bào đáy (Basal cell carcinoma) là loại ung thư bắt nguồn từ lớp tế bào đáy của biểu bì – lớp ngoài cùng của da người.
• Carcinoma tế bào vảy (Squamous cell carcinoma) là ung thư hình thành từ tế bào vảy, là một loại tế bào biểu mô của da, tuy nhiên tế bào vảy cũng hiện diện ở nhiều cơ quan khác, như đường tiêu hóa, phổi, bàng quang, thận,… Dưới kính hiển vi, tế bào vảy có dạng dẹt, giống vảy cá. Carcinoma tế bào vảy có những khi hay còn gọi là carcinoma dạng biểu bì.
• Carcinoma tế bào chuyển tiếp (Transitional cell carcinoma) là loại ung thư hình thành từ mô biểu mô có tên mô chuyển tiếp. Loại mô này được tạo bởi cực kỳ nhiều lớp tế bào biểu mô lớn nhỏ khác nhau, xuất hiện ở những cơ quan như bàng quang, niệu quản, bể thận, và một số bộ phân khác. Vài ung thư của bàng quang, niệu quản, thận thuộc loại carcinoma tế bào chuyển tiếp.

5.2 Sarcoma

Sarcoma là các ung thư hình thành trong xương và mô mềm, bao gồm cơ, mỡ, mạch máu, mạch bạch huyết, và mô xơ (chẳng hạn như gân và dây chằng).

Osteosarcoma là loại ung thư xương hay gặp nhất.

Sarcoma mô mềm hay thấy nhất là sarcoma cơ trơn (leiomyosarcoma), sarcoma Kaposi, u mô bào sợi ác (malignant fibrous histiocytoma), sarcoma mỡ (liposarcoma), và sarcom sợi bì lồi (dermatofibrosarcoma protuberans).

5.3 Leukemia

Bệnh bạch cầu (Leukemia) là ung thư bắt nguồn từ các mô tạo huyết của tủy xương. Loại ung thư này không hình thành khối u đặc. Thay vào đó, một lượng khổng lồ tế bào bạch cầu không bình thường hiện diện trong máu và tủy xương, lấn át các tế bào máu bình thường, dẫn tới nhiều hệ quả như các mô bị thiếu cung cấp dưỡng khí, quá trình đông máu rối loạn, cơ thể dễ dàng nhiễm khuẩn,…

Có bốn loại bệnh bạch cầu (leukemia) phổ biến, được phân nhóm dựa vào tính chất cấp tính hay mạn tính, và loại tế bào máu mà ung thư khởi phát.

5.4 Lymphoma

Lymphoma là loại ung thư bắt nguồn từ những tế bào lympho (tế bào T và tế bào B). Những tế bào bạch cầu này thuộc hệ miễn dịch, có vai trò chống lại sự nhiễm khuẩn. Với lymphoma, những tế bào lympho không bình thường xuất hiện càng ngày càng nhiều trong các hạch bạch huyết và hệ bạch huyết cũng như ở các bộ phân khác trong cơ thể.

Lymphoma có hai loại chính:

Lymphoma Hodgkin: trong loại lymphoma này có sự xuất hiện của một loại tế bào lympho bất thường tên là Reed – Sternberg (thường có nguồn gốc từ tế bào B).

Lymphoma không Hodgkin: gồm một tập hợp lớn những ung thư khởi phát từ những tế bào lympho, có thể là tế bào B hoặc tế bào T. tốc độ phát triển của bệnh nhanh hay chậm tùy từng bệnh.

5.5 Đa u tủy xương (Multiple myeloma)

Đa u tủy xương là ung thư khởi nguồn từ tương bào – một loại tế bào miễn dịch. Tương bào khác thường sinh ra từ tủy xương và hình thành khối u trong xương. Đa u tủy xương còn có tên khác là bệnh Kahler.

5.6 Ung thư hắc tố (Melanoma)

Ung thư hắc tố bắt nguồn từ các tế bào hắc tố, là những tế bào chuyên sinh sản ra melanin – chất tạo nên màu sắc da. Hầu hết ung thư hắc tố xuất hiện trên da, nhưng cũng có khả năng xuất hiện ở những nơi khác như mắt.

5.7 U não và tủy sống

Có rất nhiều loại u não và tủy sống khác biệt. Tên của khối u được đặt dựa vào loại tế bào tạo nên u và vị trí khởi phát đầu tiên của u trong hệ thần kinh trung ương, ví dụ như u tế bào sao bắt nguồn từ các tế bào thần kinh đệm hình sao. Các khối u não có thể lành tính hoặc ác tính (ung thư).

5.8 Những loại khối u khác

• U tế bào mầm (Germ Cell Tumors)

U tế bào mầm là loại u có nguồn gốc từ các tế bào mà sau này phát triển thành trứng hoặc tinh trùng. Những khối u này có khả năng xuất hiện ở bất kể đâu trong cơ thể và cũng có thể là lành tính hoặc ác tính.

• U thần kinh nội tiết (Neuroendocrine tumors)

U thần kinh nội tiết hình thành từ những tế bào chế tiết nội tiết tố vào trong máu để đáp ứng lại những tín hiệu thần kinh. Những khối u này (có thể lành tính hoặc ác tính) sẽ chế tiết nhiều nội tiết tố hơn bình thường, gây ra nhiều triệu chứng khác biệt.

• U carcinoid

U carcinoid là một loại u thần kinh nội tiết. Chúng phát triển chậm, thường được tìm thấy trong đường tiêu hóa (đặc biệt là trực tràng và tiểu tràng). U carcinoid có thể lan tới gan và những nơi khác trong cơ thể, và tiết ra những chất như serotonin hay prostaglandin, dẫn đến hội chứng carcinoid.

Xem thêm:

• Bệnh ung thư chữa được không?
• 17 triệu chứng bệnh ung thư hay gặp nhất
• Top 6 địa chỉ tầm soát ung thư tốt nhất tại Hà Nội
• Liệu pháp đào thải gốc tự do điều trị ung thư