Tiến sĩ Debra Wattenberg, bác sĩ da liễu nổi tiếng tại Mỹ, khuyên rằng bạn nên kiểm tra mọi điểm trên cơ thể, bởi vì dấu hiệu ung thư da có thể xuất hiện ở những nơi khuất mắt như da đầu, mí mắt, giữa ngón tay và ngón chân, đằng sau tai…

I. Bệnh ung thư da là gì?

Ung thư da (Skin Cancer), là sự phát triển hay tăng số lượng bất thường của các tế bào da, thường xảy ra ở chỗ da có tiếp xúc với ánh nắng. Nhưng ung thư da cũng có thể xuất hiện ở vùng da ít tiếp xúc với ánh nắng.

Có 3 loại ung thư da thường gặp: ung thư tế bào đáy, ung thư tế bào gai và ung thư tế bào hắc tố ở da.

Bạn có khả năng làm giảm nguy cơ ung thư da bằng cách tránh tiếp xúc với bức xạ của tia cực tím (có trong ánh nắng mặt trời). Liên tục kiểm tra da bạn nếu có những thay đổi đáng nghi trên da, điều này sẽ giúp phát hiện ung thư da ở giai đoạn khởi phát và giúp làm tăng kết quả chữa trị bệnh.

Xem thêm: Ung thư là gì? Ung thư có bao nhiêu loại?

II. Những triệu chứng, dấu hiệu ung thư da

2.1 Dấu hiệu đặc trưng

• Đau và ngứa: Nếu bạn cảm thấy ngứa dai dẳng, cảm giác đau ở da, hay thậm chí chỉ là những nốt mẩn đỏ cũng có thể là biểu hiện cảnh báo căn bệnh ung thư da.
• Chảy máu, viêm loét: Bình thường các vết loét trên da có thể khỏi sau một thời gian hoặc sau khi sử dụng một vài loại thuốc hỗ trợ. Tuy nhiên nếu trên bề mặt da của bạn gặp phải hiện tượng viêm loét, chảy máu thường xuyên thì đây là một trong các triệu trứng của bệnh ung thư da mà bạn cần hết sức đề phòng.
• Gia tăng đột ngột về số lượng, tính chất nốt ruồi thay đổi: Nhìn vào các thay đổi của nốt ruồi bạn có khả năng biết được chỗ da của mình có mắc ung thư hay không.
• Các thay đổi của nốt ruồi cảnh báo khả năng cao mắc bệnh ung thư là: Nốt ruồi có sự bất đối xứng, đường viền và màu sắc nốt ruồi thay đổi. Đối với các nốt ruồi bình thường lành tính thì thường có màu đồng nhất, tuy vậy khi bạn thấy theo thời gian nốt ruồi có sự thay đổi màu sắc thì đây có khả năng là có khả năng phát triển thành tế bào ung thư. Ngoài ra khi bị ung thư da thì đường kính nốt ruồi cũng tăng lên đáng kể.

2.2 Triệu chứng của ung thư tế bào đáy ở da

Ung thư tế bào đáy hay gặp ở các vùng da hay tiếp xúc với ánh nắng như cổ hay mặt. Một vài dạng thông thường là:

• Nốt hay bướu nhỏ như hạt ngọc trai có màu vàng sáp, đỏ
• Thương tổn dạng loét hay sẹo trơn nhỏ có màu đỏ nâu

2.3 Biểu hiện của ung thư tế bào gai ở da

Loại này thường xuất hiện ở vùng da có tiếp xúc với ánh nắng như mặt, lỗ tai và bàn tay. Tuy nhiên người có làn da ngâm sẽ dễ phát bệnh ở những vị trí ít tiếp xúc với nắng. Một vài triệu chứng như:

• Xuất hiện những nốt chắc, đỏ ở da
• Thương tổn loét trơn với bề mặt đóng vảy.

2.4 Triệu chứng của ung thư tế bào hắc tố da

Ung thư tế bào hắc tố da có khả năng xuất hiện ở bất kể nơi nào trên cơ thể, hay nói cách khác là dù chỗ da thường hay ở nốt ruồi đều có khả năng tiến triển thành ung thư da. Ung thư tế bào hắc tố hay thấy ở mặt hay cơ thể nam giới.

Ở chị em phụ nữ, loại ung thư này thường thấy ở phần thấp trên chân. Đặc biệt, cả nam giới lẫn nữ giới đều có khả năng bị ung thư này ở các chỗ còn lại trên cơ thể, ngay cả những chỗ không ra nắng nhiều.

Ung thư tế bào hắc tố da có thể bị trên bất kỳ màu da nào. Ở người da đen, bệnh có khuynh hướng xuất hiện ở bề mặt gan bàn tay hay bàn chân, hoặc ở mặt trong ngón tay hay ngón chân, phần ít tiếp xúc với ánh nắng.

Những dấu hiệu bao gồm:

• Những chấm to màu nâu hay các đốm sậm màu ở da.
• Nốt ruồi bị đột biến về màu sắc, kích cỡ hay gây chảy máu.
• Thương tổn loét nhỏ với viền chung quanh khác thường, bên trong vết loét có màu đỏ, trắng, xanh hoặc xanh đen.
• Những vết loét sậm màu ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, những ngón tay hay ngón chân, hoặc ở trong miệng, mũi, vùng sinh dục hay hậu môn.

2.5 Biểu hiện và triệu chứng của một số loại ung thư da ít gặp

Kaposi sarcoma: Đây là loại ung thư da khá hiếm gặp, thường phát bệnh ở vùng da gần mạch máu và gây ra những nốt hay mảng da màu đỏ tím.

• Kaposi sarcoma chủ yếu gặp ở người bị giảm sút miễn dịch như người bị HIV, người đang sử dụng thuốc ức chế hệ miễn dịch như những bệnh nhân cấy ghép tạng.
• Vài trường hợp sẽ làm tăng khả năng cao mắc Kaposi sarcoma như trẻ nam sinh sống ở châu Phi hay đàn ông lớn tuổi ở Ý hoặc vùng Nam Âu.

Ung thư tế bào Merkel: thường gây ra các nốt chắc, sáng bóng mọc ở dưới da hay ở nang lông và thường xuất hiện nhất ở đầu, cổ và thân mình.

Ung thư tuyến bã nhờn: Đây là loại ung thư hiếm gặp, xuất phát từ tuyến tiết nhờn ở da. Ung thư tuyến bã thường có những nốt cứng chắc và không cảm thấy gì ở da, có khả năng thấy ở bất cứ chỗ nào trên cơ thể, nhưng gặp nhiều nhất ở mi mắt và dễ dàng lầm lẫn với các bệnh lý khác ở mắt.

III. Thời điểm nào bạn nên đi thăm khám bác sĩ?

Nếu bạn cảm thấy chỗ da trên cơ thể bị ngứa ngáy, khó chịu, thi thoảng mẩn đỏ và dùng thuốc không khỏi, nốt ruồi có sự thay đổi về màu sắc, hình dáng thì bạn nên đến trung tâm y tế để có khả năng nhận ra bệnh đúng lúc. Dù không phải tất cả những dấu hiệu ung thư da đều dẫn đến bệnh này, tuy nhiên vẫn nên đi kiểm tra để đề phòng bất trắc.

Xem thêm: Top 6 địa chỉ tầm soát ung thư tốt nhất tại Hà Nội

IV. Tác hại của bệnh ung thư da

Ung thư da là căn bệnh nguy hiểm, gây ra nhiều hệ quả xấu cho người bệnh.

• Ung thư da khiến cho người mắc bệnh có cảm giác đau và ngứa, chảy máu và viêm loét.
• Ung thư da khiến cho bệnh nhân thiếu sức sống, sức khỏe bị suy yếu và dễ mắc phải các căn bệnh khác.
• Ung thư da nếu không được phát hiện ra và chữa trị kịp thời, sẽ bị di căn và tử vong.

V. Nguyên do gây ra bệnh ung thư da

Ung thư da xuất hiện khi có đột biết trong gen ở tế bào da. Đột biến gây sự phát triển không kiểm soát của tế bào da và tạo thành một khối tế bào hay khối u.

Một số nguyên nhân có thể dẫn đến ung thư da đó chính là tia tử ngoại, yếu tố di truyền, việc lạm dụng những hóa chất làm trắng da, điều kiện sống…

1. Tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng: Tia tử ngoại có thể là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh ung thư da. Việc tiếp xúc quá nhiều với tia UV trong ánh nắng mặt trời là nguyên nhân tiêu diệt cấu trúc da. Vì đó, bất kể ai ra nắng nhiều lần hay trong thời gian dài đều có thể mắc ung thư da. Đặc biệt nếu da không được che phủ hay bôi kem chống nắng. Da trở nên sạm đen là phản ứng của da khi tiếp xúc với lượng nhiều tia cực tím.
2. Có tiểu sử bị cháy nắng,có mụn nước hay phồng rộp da khi còn nhỏ sẽ làm tăng nguy cơ mắc ung thư da khi trưởng thành. Bị cháy nắng khi trưởng thành cũng có nguy cơ tương tự.
3. Màu da: Những người da trắng, có ít sắc tố melanin bảo vệ da thì nguy cơ ung thư da cao hơn người có làn da sẫm màu.
4. Khí hậu: người sống ở vùng có thời tiết nắng nhiều, khí hậu nóng sẽ tiếp xúc với ánh nắng nhiều hơn người ở xứ lạnh. Sống ở vùng càng cao thì tia nắng càng mạnh, khiến bạn tiếp xúc với lượng bức xạ nhiều hơn.
5. Nốt ruồi: người có nhiều nốt ruồi hay có những nốt ruồi khác thường sẽ dễ mắc ung thư da hơn. Những nốt ruồi bất thường, to hơn bình thường này dễ dàng biến thành ung thư và bạn cần quan sát, chú ý kĩ các vị trí này trên cơ thể, thường xuyên xem chúng có thay đổi về hình thái không.
6. Sử dụng công nghệ, hóa chất làm trắng da cấp tốc, không an toàn: phương pháp này mang đến một làn da trắng mịn cho chị em trong thời gian ngắn nhưng những thương tổn đến da mà liệu pháp này gây ra lại rất nghiêm trọng. Trong chất tẩy trắng siêu tốc chứa hàm lượng hydroquinone (HQ) – một chất ức chế tạo thành melanin, có thể gây biến đổi tế bào biến thành ung thư da.
7. Tiểu sử cá nhân mắc ung thư da: một khi bạn đã mắc ung thư da, bạn vẫn có thể bị lại bất cứ thời điểm nào, do đó bạn không nên chủ quan.
8. Suy yếu hệ miễn dịch: người bị giảm sút miễn dịch sẽ dễ dàng tăng khả năng cao bị ung thư da. Ví dụ như người bệnh HIV/AIDS và người cấy ghép tạng phải sử dụng thuốc ức chế miễn dịch sau khi cấy ghép.
9. Tiếp xúc với tia xạ: những bệnh nhân phải tiếp xúc với tia phóng xạ sẽ làm tăng khả năng cao ung thư da, đặc thù là loại ung thư tế bào đáy.
10. Tiếp xúc với các hóa chất độc hại: như arsenic, có khả năng làm tăng khả năng cao mắc ung thư da.
11. Các vùng da bị tổn thương: các vùng da từng bị tổn thương do bỏng, tai nạn hay vùng da bị viêm nhiễm lâu ngày có nguy cơ bị ung thư cao.
12. Điều kiện môi trường sống: những người sống ở khu vực có tia tử ngoại bức xạ cao thì khả năng cao ung thư da lớn.
13. Di truyền: Trong một gia đình có bố mẹ bị mắc bệnh ung thư da thì khả năng người con bị bị ung thư da cao hơn so với các gia đình có bố mẹ không bị.

VI. Chẩn đoán và điều trị bệnh ung thư da

6.1 Chẩn đoán

Để chuẩn đoán ung thư da, bác sĩ cần:

• Thăm khám da bằng cách nhìn và quan sát thật kĩ để xem các thay đổi ở da có phải do ung thư hay do lý do khác. Bác sĩ có khả năng làm thêm một số loại xét nghiệm để xác định.
• Lấy một mẫu nhỏ ở vùng da nghi ngờ có ung thư và sinh thiết. Đây là tiêu chuẩn để chẩn đoán và quyết định xem bạn có ung thư da hay không, và còn giúp xác định loại ung thư da mà bạn đang mắc.

Tầm soát bệnh lâm sàng: Trong kiểm tra lâm sàng, bác sỹ sử dụng kính lúp quan sát tổn thương toàn thân và các nhóm hạch. Kiểm tra bệnh lâm sàng giúp tránh được những nhầm lẫn ung thư da với các thương tổn loét nhiễm trùng do nấm, giang mai, viêm lao, vi trùng sinh mủ như hậu bối…

Sinh thiết: Nếu vùng da thương tổn còn nhỏ (khoảng 2cm) và nằm ở một vài vị trí cho phép sẽ được sinh thiết với rìa an toàn là 0,5-1 cm nhằm phát hiện sớm bệnh.

Chụp X-Quang: Bên cạnh liệu pháp sinh thiết thì chụp X-Quang cũng được dùng nhằm đánh giá mức độ phát triển của bệnh. Kết quả của phương pháp chụp X-Quang cho biết bệnh đã lấn chiếm sang các bộ phận khác chưa. Theo đó bác sỹ sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

Nếu bác sĩ đã chẩn đoán bạn mắc ung thư da, có thể bác sĩ sẽ cần thêm một vài xét nghiệm để đánh giá giai đoạn (độ lan rộng) của ung thư da.

Bởi vì ung thư da ở lớp nông ngoài cùng như ung thư tế bào đáy hiếm khi lan rộng, sinh thiết thường là cách thử duy nhất để xác định giai đoạn ung thư da. Nhưng nếu bạn bị ung thư tế bào gai trên một vùng da rộng, ung thư tế bào Merkel hay tế bào hắc tố da, bác sĩ có thể yêu cầu làm thêm một vài xét nghiệm khác để đánh giá độ lan rộng của ung thư.

Những bài test cần làm thêm bao gồm test hình ảnh hoặc sinh thiết hạch lympho để xem các hạch lympho gần chỗ ung thư da có triệu chứng ung thư xâm lấn không.

Bác sĩ sẽ dùng các kí tự La Mã theo số thứ tự từ I đến IV để chỉ ra giai đoạn ung thư. Giai đoạn I thường nhỏ và tự giới hạn tại nơi chúng bắt đầu xuất hiện. Giai đoạn IV chỉ ra tình trạng di căn và ở giai đoạn này ung thư có thể lan rộng đến những bộ phân khác trong cơ thể.

Việc đánh giá giai đoạn ung thư da sẽ giúp quyết định lựa chọn phương pháp chữa trị thích hợp và kết quả nhất.

6.2 Trị liệu bệnh

• Dao lạnh: Dao lạnh có nghĩa là điều trị ung thư da bằng liệu pháp siêu lạnh và chữa trị nhiệt giúp phá hủy các tế bào ung thư ở giai đoạn sớm bằng cách dùng khí Argon để đông lạnh chúng. Khi đó, tổ chức khối u sẽ bị thiếu dưỡng khí và thiếu máu cục bộ, sau đó sẽ dần hoại tử và tróc ra sau khi giải đông bằng khí Helium. Phương pháp này có khả năng tiêu hủy những khối u nhanh chóng mà không làm ảnh hưởng tới những khu vực lành tính chung quanh.
• Phẫu thuật: liệu pháp này hay được áp dụng điều trị với tất cả các dạng ung thư da. Bác sĩ sẽ tiến hành loại bỏ các mô ung thư sau đó sử dụng da bình thường để bao phủ phần bị cắt.
• Xạ trị: Trường hợp ung thư biểu mô tế bào đáy có sự nhạy cảm cao đối với các tia phóng xạ, do đó, phương pháp xạ trị áp sát có khả năng mang lại kết quả điều trị ngang với phương pháp phẫu thuật.
• Hóa trị: Là phương thức điều trị ung thư da bằng cách dùng thuốc tiêu diệt những tế bào ung thư mà không làm ảnh hưởng tới các tế bào bình thường khác. Có thể điều trị bằng cách uống thuốc, dùng tại vùng hoặc tiêm tĩnh mạch.
• Đào thải gốc tự do: Là phương pháp ngăn chặn sự di căn để đảm bảo mạng sống cho bệnh nhân. Đồng thời giảm tác dụng phụ của xạ trị và hóa trị

VII. Phòng chống bệnh ung thư da

Lý do chính gây ung thư da chính là ánh nắng mặt trời nên để phòng ngừa bệnh này bạn nên giảm thời gian phơi nắng. Lưu ý tránh làm việc và tiếp xúc ánh nắng mặt trời quá lâu. Khi da bị bỏng nắng, sạm nắng đều tăng khả năng cao ung thư da.

Trước khi ra ngoài trời, đặc trưng vào ngày nắng cần mặc quần áo kín, đeo khẩu trang, đội mũ nón cẩn thận.

Tránh dùng giường tắm nắng: ánh sáng dùng trong giường tắm nắng nhân tạo sẽ phát ra tia cực tím và làm tăng khả năng cao mắc ung thư da.

Thận trọng với các loại thuốc làm tăng nhạy cảm với ánh nắng: một vài thuốc thường gặp có bán trên thị trường bao gồm cả kháng sinh có khả năng làm tăng nhạy cảm da với ánh nắng Mặt trời. Bạn cần hỏi bác sĩ và dược sĩ về tác dụng phụ của tất cả thuốc bạn đang dùng. Nếu các loại thuốc này có làm tăng nhạy cảm da với ánh nắng thì bạn cần đọc kĩ các cảnh báo và hướng dẫn sử dụng trước khi sử dụng thuốc.

Bạn nên kiểm tra sức khoẻ da định kỳ, phát hiện sớm những vùng da phát triển không bình thường, những nốt ruồi thay đổi kích cỡ, đặc điểm, kiểm tra các chỗ da liên tục phơi sáng cũng như lòng bàn tay, bàn chân và da vùng sinh dục.

Ung thư da nên được trị liệu sớm để tránh các hệ quả nghiêm trọng, chính vì vậy khi thấy bản thân có những dấu hiệu ung thư da, bạn nên đi tầm soát bệnh để đươc chuẩn đoán và chữa trị nhanh nhất. Ngoài ra, bạn cũng có khả năng phát hiện sớm các bệnh ung thư qua việc tầm soát ung thư.

Xem thêm: 

• Những sự thật gây sốc về thuốc điều trị ung thư [Giờ mới biết]
• Sự nguy hiểm của ung thư thật sự nằm ở đâu?
• Bệnh ung thư chữa được không?
• Top 5 phương pháp điều trị ung thư phổ biến nhất hiện nay
• Top 6 địa chỉ tầm soát ung thư tốt nhất tại Hà Nội