Ung thư máu là loại ung thư cực kỳ nguy hiểm, xuất hiện khi cơ thể phát sinh hiện tượng gia tăng bạch cầu một cách đột biến. Bệnh ung thư máu nguy hiểm thường được chia thành nhiều loại khác biệt. Việc điều trị bệnh ung thư máu cũng vô cùng phức tạp, tốn kém và có tỉ lệ tử vong vô cùng cao. Cùng K Dược tham khảo bài viết sau nhé

I. Khái niệm về ung thư máu

Bệnh ung thư máu (bệnh bạch cầu cấp) là căn bệnh xảy ra khi những tế bào máu mắc ung thư hóa trong quá trình tạo ra tế bào, chúng sẽ được nhân lên cực kì nhanh chóng và nếu không được điều trị đúng lúc nó sẽ ứ đọng trong tủy xương, cản trở quá trình sản sinh ra các tế bào máu bình thường tiếp theo.

Bạch cầu vốn đảm nhiệm nhiệm vụ bảo vệ cơ thể nên khi tăng số lượng một cách đột biến như vậy, nó sẽ bị thiếu nguồn cấp chất dinh dưỡng, chính vì lẽ đó bạch cầu sau đó thường ăn chính hồng cầu – thành phần quan trọng của máu.

Hồng cầu sẽ bị tiêu diệt dần dần, vì vậy người mắc bệnh khi mắc bệnh sẽ bị thiếu máu đến chết. Đây là bệnh lý ung thư duy nhất mà không gây ra khối u.

Ung thư máu là bệnh thông thường ở trẻ em, chiếm khoảng 30% số bệnh nhi ung thư. Thống kê mỗi năm tại Mỹ, cứ 3 phút lại có một người chẩn đoán mắc ung thư máu, cứ sau 9 phút có một người tử vong.

Xem thêm: Ung thư là gì? Ung thư có bao nhiêu loại?

II. Các loại ung thư máu

Có ba nhóm chính của ung thư máu gồm bệnh bạch cầu, ung thư hạch và u tủy.

• Bệnh bạch cầu: Bạch cầu có chức năng chống nhiễm trùng – đóng vai trò quan trọng trong hệ thống miễn dịch. Bệnh bạch cầu thường xảy ra bất chợt, tốc độ phát triển nhanh chóng và cần phải được điều trị khẩn cấp. Khi mắc phải bệnh bạch cầu cấp tính, cơ thể đã sản xuất một số lượng lớn những tế bào máu trắng chưa trưởng thành làm ngăn chặn lưu thông tủy xương và ngăn chặn tủy xương sản xuất các tế bào máu khác – cần thiết để xây dựng nên hệ miễn dịch cân bằng và dòng máu khỏe mạnh. Đồng thời khi tế bào bạch cầu tăng số lượng biến đổi sẽ làm bản thân nó thiếu đồ ăn và buộc phải ăn hồng cầu, dẫn đến hiện tượng thiếu hụt hồng cầu trong cơ thể.
• Lymphoma: Lymphoma là một loại ung thư máu có ảnh hưởng đến hệ bạch huyết – một phần quan trọng của hệ thống miễn dịch, giúp bảo vệ cơ thể khỏi bị nhiễm trùng và bệnh tật. Khi có u lympho nghĩa là cơ thể sản sinh quá nhiều tế bào lympho một cách vô tổ chức. Và các tế bào lympho này tồn tại được lâu hơn dẫn đến tình trạng quá tải, làm tổn hại hệ thống miễn dịch của cơ thể. Lymphoma có thể phát triển trong nhiều bộ phận của cơ thể, bao gồm cả hạch bạch huyết, tủy xương, lá lách và các bộ phận khác.
• Đa u tủy: Đây là một bệnh ung thư máu của các tế bào plasma. Tế bào plasma được tìm thấy trong tủy xương và tạo các kháng thể giúp chống lại nhiễm trùng. Trong đa u tủy số lượng lớn bất thường của các tế bào plasma tụ tập trong tủy xương và ngăn chặn nó sản xuất một phần quan trọng của hệ miễn dịch.

Xem thêm: Sự nguy hiểm của ung thư thật sự nằm ở đâu?

III. Nguyên nhân gây ra bệnh ung thư máu

Lý do đích thực của bệnh ung thư máu chưa được biết rõ, tuy vậy một vài tác nhân có thể tạo ra bệnh. Có thể kể đến như:

• Tiếp xúc với những nguồn phóng xạ, như trường hợp các nạn nhân bom nguyên tử ở Nhật vào cuối Thế Chiến II, vụ tai nạn nổ lò nguyên tử Chernobyl (Ukraine) năm 1986 hoặc ở bệnh nhân tiếp nhận xạ trị.
• Người mắc bệnh ung thư đã được điều trị bằng hóa trị.
• Làm việc trong môi trường có nhiều hóa chất như benzene, formaldehyde.
• Một số bệnh vì thay đổi gene như hội chứng Down, do virus hoặc vài bệnh về máu.

Xem thêm: Tại sao bệnh nhân ung thư tại Việt Nam ngày càng nhiều?

IV. Các biểu hiện của ung thư máu

Dấu hiệu bệnh ung thư máu phụ thuộc nhiều vào số lượng những tế bào bạch cầu ác tính có trong máu cũng như vào vị trí những tế bào này gây ảnh hưởng tới cơ thể.

Vì vậy nên người bệnh ở thể bệnh nào thì các triệu chứng ở thể bệnh ấy cũng khác nhau.

Khi tế bào dạng bạch cầu ung thư phát triển mạnh trong tủy sẽ tạo ra tình trạng đau nhức xương. Đồng thời chúng chiếm chỗ và làm giảm sự phát triển những tế bào máu bình thường khác. Lúc đó người mắc bệnh có thể có các chứng sau:

• Sốt cao thường xuyên: triệu chứng này xảy ra do bệnh nhân mắc ung thư máu bị giảm sút trầm trọng sức đề kháng
• Đốm đỏ: Đốm đỏ hoặc tím trên da là hệ quả của việc sụt giảm số lượng tiểu cầu trong cơ thể.
• Đau bụng: Khi ung thư máu đã di căn đến gan và lá lách, nó có thể gây sưng tấy ở các bộ phận này. Vì đó, người bệnh thường có cảm giác đau bụng, đầy hơi, mất cảm giác ngon miệng, buồn nôn, hoặc ói mửa.
• Nhức đầu: Đau đầu dữ dội, đi kèm đó là hiện tượng đổ mồ hôi, da dẻ xanh xao. Do sự suy thoái lưu lượng máu đưa lên não khiến cho não không được cung cấp đủ oxy nên gây đau đầu.
• Sưng hạch bạch huyết: Đây là biểu hiện thường thấy ở người bệnh ung thư máu, nhưng nó không gây đau.
• Đau xương chính là một trong các dấu hiệu chính của ung thư máu. Các cơn đau có thể xuất hiện tùy theo mức độ nặng hay nhẹ của bệnh và thường xuất hiện ở các khớp xương chân, đầu gối, cánh tay và lưng.
• Chảy máu cam: Chảy máu cam là hiện tượng khá hay gặp. Nhưng nếu trong trường hợp chảy máu nhiều, liên tục nhiều ngày thì ngay lập tức phải tầm soát bệnh càng nhanh càng tốt bởi đây có thể là hệ quả của việc giảm sút số lượng tiểu cầu – tế bào có tác dụng cầm máu.
• Da xanh xao, cơ thể luôn có cảm giác mệt mỏi

Xem thêm: 16 triệu chứng và dấu hiệu ung thư hay gặp (tuyệt đối không bỏ qua)

V. Chẩn đoán bệnh ung thư máu

Chẩn đoán xác định ung thư là bước đầu tiên khi thấy những triệu chứng kể trên. Một vài phương pháp chẩn đoán bệnh lý ung thư máu hiện nay là:

• Xét nghiệm công thức máu: Phương pháp này dùng để xác định số lượng hồng cầu, tiểu cầu, bạch cầu đồng thời tiến hành phân loại tế bào bạch cầu. Đối với các người bình thường tế bào máu ngoại vi không tồn tại những tế bào máu non (tế bào máu chưa trưởng thành – Juvenile cell). Khi người bệnh bị ung thư máu, những Juvenile cell này trong tủy không thể phát triển thành những tế bào máu trưởng thành mà nó buộc phải giải phóng ra những tế bào máu ngoại vi, chính vì vậy, khi xét nghiệm công thức máu sẽ phát hiện ra những tế bào non này.
• Xét nghiệm tủy: Phương pháp chọc tủy xét nghiệm là bắt buộc phải thực hiện để phân loại và xác định các loại tế bào máu trong tủy. Bình thường, lượng Juvenile cell có trong trong tủy không được vượt quá 5%, những người mắc bệnh mắc ung thư máu thì lượng Juvenile cell tăng cao, có khả năng vượt quá 30%. Ung thư máu được chia làm nhiều loại khác biệt, với mỗi loại ung thư máu khác nhau thì những bác sĩ sẽ có phương pháp chẩn đoán, xét nghiệm khác nhau.
• Phương pháp xét nghiệm Immunophenotyping: Thực hiện phương pháp này bác sỹ buộc phải tiến hành chọc lấy khoảng 2ml tủy sau đó sử dụng “kháng thể đơn dòng” để xác định và phân loại ung thư máu.
• Xét nghiệm tế bào di truyền: Tiến hành phương pháp này người mắc bệnh sẽ bị lấy khoảng 2ml tủy, mục đích của phương pháp này dùng để xem xét bản chất tế bào máu và nhiễm sắc thể có đột biến bất thường không?
• Phương pháp xét nghiệm dịch não tủy: Những bác sĩ sẽ lấy một lượng dịch não tủy từ cột sống thắt lưng của bệnh nhân để tiến hành kiểm tra hệ thần kinh trung ương có bị ảnh hưởng không (hệ thần kinh trung ương thông thường là não và tủy sống).

Xem thêm: Top 6 địa chỉ tầm soát ung thư tốt nhất tại Hà Nội

VI. Những giai đoạn bệnh ung thư máu và tiên liệu sống, cách trị liệu

6.1 Tiên liệu sống của bệnh nhân ung thư máu

Thời gian sống ung thư máu còn phụ thuộc vào tình trạng phát triển của lượng bạch cầu có trong máu và cách phát triển của từng loại bệnh. Người ta tiên liệu cho từng loại bệnh như sau:

• Bệnh bạch cầu dòng tủy cấp tính: Đây là dòng thường gặp nhất của bệnh bạch cầu ở người trưởng thành. Nếu nhận ra sớm, thống kê cho thấy 20% đến 40% bệnh nhân sống ít nhất 60 tháng (5 năm). Tuy vậy, người lớn tuổi mắc bệnh này thường có tiên liệu khá kém.
• Bệnh bạch cầu dòng tủy mạn tính: Người được chẩn đoán ở giai đoạn khởi phát có khả năng sống trung bình 98 tháng (khoảng 8 năm); những người được chẩn đoán ở giai đoạn giữa, có thời gian sống trung bình là 65 tháng ( 5,5 năm); Ở giai đoạn muộn, thời gian sống chỉ còn 42 tháng (khoảng gần 4 năm).
• Bệnh bạch cầu lympho cấp tính: Bệnh này thường tiến triển cực kì nhanh khiến cho những người mắc loại bệnh bạch cầu này trung bình chỉ sống được 4 tháng. Tuy vậy, khoảng 80% trẻ em bị bệnh bạch cầu lympho cấp tính có thể chữa khỏi hẳn.
• Bệnh bạch cầu lympho mạn tính: Nếu bệnh chỉ ảnh hưởng đến các tế bào B, bệnh nhân có thể sống từ 10-20 năm. Nhưng, những người có bệnh bạch cầu lympho mạn tính tế bào T có tuổi thọ vô cùng thấp.

Người lớn chỉ có 40% cơ hội chữa khỏi bệnh, và điều này phụ thuộc phần lớn vào giai đoạn phát triển của bệnh. Trẻ em trong nhóm tuổi 3-7 có cơ hội phục hồi hoàn toàn lớn nhất.

Xem thêm: Sự nguy hiểm của ung thư thật sự nằm ở đâu?

6.2 Các giai đoạn bệnh ung thư máu

Những giai đoạn của bệnh ung thư được phân chia theo cơ sở di căn, những giai đoạn khác biệt có các thang điểm khác nhau, từ đó xác định được sự phát triển của ung thư theo giai dấu hiệu và tỉ lệ di căn.

Nếu đủ thời gian phát triển, bệnh ung thư máu có bốn giai đoạn chung:

• Giai đoạn 1: Giai đoạn 1 của ung thư máu bao gồm sự mở rộng những hạch bạch huyết. Những hạch bạch huyết mở rộng do sự gia tăng đột ngột của số lượng lympho. Giai đoạn này nếu nhận ra sớm thì tỉ lệ chữa khỏi khá cao bởi ung thư vẫn chưa lây lan hoặc ảnh hưởng đến bất kì cơ quan nào khác.
• Giai đoạn 2: Ung thư máu đã lây lan đến lá lách, gan và hạch bạch huyết. Dù không phải tất cả các cơ quan đều bị ảnh hưởng một lúc nhưng chắc chắn một trong số những cơ quan đã bị xâm lấn. Sự phát triển của lympho ở giai đoạn này tăng cao.
• Giai đoạn 3: Số lượng bạch cầu gia tăng nhanh gây nên tình trạng thiếu máu. Ung thư tiếp tục lấn chiếm sang các cơ quan khác. Ở giai đoạn này, đã có ít nhất hai bộ phận khác bị xâm lấn.
• Giai đoạn 4: Đây là giai đoạn cực kì nguy hiểm và khó điều trị, bệnh nhân đến giai đoạn này đạt tỷ lệ sống không cao. Tỉ lệ phần trăm tiểu cầu bắt đầu giảm nhanh chóng, đồng thời các tế bào ung thư đã lây lan đến phổi. Bệnh nhân gặp triệu chứng thiếu máu cấp tính.

6.3 Trị liệu bệnh ung thư máu

Ung thư máu là loại bệnh phức tạp với diễn biến nhanh, khó lường, thế nên việc điều trị bệnh lý này được tiến hành khá cẩn trọng và kỹ càng. Bệnh nhân được xét nghiệm rồi phân tích kỹ càng, xác định rõ giai đoạn của u bạch huyết rồi sau đó mới phát sinh chọn lựa phương án chữa trị tối ưu.

Phác đồ điều trị còn phụ thuộc vào giai đoạn bệnh lý và tình trạng sức khỏe tổng quát của bệnh nhân. Cũng giống như các bệnh ung thư khác, chữa trị bệnh ung thư máu có dùng các phương pháp truyền thống như Hóa trị, Xạ trị, và phương pháp mới như ghép tủy xương, truyền máu hay cấy tế bào mầm (tế bào gốc) tạo chất sinh huyết. Bác sĩ thường kết hợp từ hai phương án trở lên để tối ưu hóa tỷ lệ phần trăm sống cho bệnh nhân.

Một số phương pháp điều trị bệnh ung thư máu:

• Hóa trị: Dùng thuốc để phá hủy những tế bào ung thư máu bằng cách uống thuốc, tiêm, truyền thuốc vào tĩnh mạch, tiêm vào dịch não tủy. Hóa trị được làm theo chu kỳ, mỗi chu kỳ có khoảng thời gian điều trị nhất định. Hóa trị cũng là để ngăn chặn sự tăng trưởng của những tế bào ung thư bạch cầu.
• Liệu pháp điều trị sinh học: Truyền chất kháng thể đơn dòng vào bệnh nhân để giết chết những tế bào ung thư máu, cải thiện khả năng đề kháng tự nhiên của cơ thể hoặc có thể làm chậm sự tăng trưởng của tế bào ung thư máu.
• Xạ trị: Sử dụng các chùm tia năng lượng cao để phá hủy những tế bào ung thư máu.
• Thay tủy/Cấy tế bào gốc: Sau khi áp dụng hóa trị hoặc xạ trị, bệnh nhân sẽ được cấy những tế bào gốc khỏe mạnh thông qua một tĩnh mạch lớn. Những tế bào máu mới phát triển từ tế bào gốc (của chính cơ thể người mắc bệnh hoặc của bất kể thành viên nào trong gia đình) được cấy vào và nó sẽ thay thế những tế bào bị hủy diệt trong quá trình chữa trị trước đó.
• Phối hợp thêm liệu pháp đào thải gốc tự do để cho ra hiệu quả tốt nhất

Trong quá trình trị liệu, bác sĩ có khả năng thay đổi liệu pháp hoặc thành phần tùy theo sức khỏe người mắc bệnh, bởi ung thư máu có diễn biến phức tạp, có khả năng thay đổi nhanh chóng.

Xem thêm: Bắt đầu điều trị ung thư

VII. Phòng tránh ung thư máu tái phát và mắc mới ung thư

Bệnh ung thư máu liên quan đến sự phát triển bất thường của những tế bào trong tủy xương và máu. Trong khi bệnh bạch cầu và đa u tủy có nguồn gốc trong tủy xương, thì u lympho ảnh hưởng đến hệ bạch huyết của cơ thể. Để phòng ngừa ung thư máu, chúng ta nên tránh các yếu tố nguy cơ gây bệnh.

Ung thư máu là bệnh lý khó trị liệu nếu như phát hiện ra muộn. Do đó, mỗi cá nhân cần để ý để ý đến các vấn đề về sức khỏe của bản thân cũng như chú ý phòng bệnh từ trước. Bệnh nhân chữa trị khỏi bệnh cũng có các khả năng cao tái phát nếu không có một chế độ ăn tốt và lối sống lành mạnh. Việc phòng ngừa ung thư máu tái phát và mắc mới có điểm chung như sau:

• Chế độ ăn uống hợp lý: Nên ăn ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau quả, đồng thời giảm thiểu tiêu thụ những chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa.
• Tránh tiếp xúc với hóa chất: các loại hóa chất hư thuốc diệt cỏ, benzen.. Chính là một trong những nguy cơ chính cho việc phát triển bệnh ung thư máu. Trong trường hợp bất khả kháng, cố gắng giảm thiểu thời gian tiếp xúc và mang đồ bảo hộ như găng tay, khẩu trang..
• Tránh tiếp xúc bức xạ: Bức xạ cũng có khả năng làm thay đổi những thành phần trong máu, vì đó sẽ tốt hơn nếu giảm thiểu thời gian tiếp xúc với những tia nồng độ cao.
• Tập thể dục thường xuyên: Thể dục đã được minh chứng rằng có thể ngăn ngừa ung thư, và ung thư máu cũng không phải ngoại lệ. Nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày cho sức khỏe của bạn.

Xem thêm: Top 5 phương pháp điều trị ung thư phổ biến nhất hiện nay