Ung thư gan là bệnh lý ung thư phổ biến thứ 6 trên thế giới với với trên 782.000 người được chẩn đoán mỗi năm. Theo báo cáo của ghi nhận ung thư toàn cầu (GLOBOCAN) năm 2018 trên thế giới mỗi năm có khoảng 841.000 ca mắc mới ung thư gan và 781.000 người tử vong vì bệnh lý này. Ung thư gan cũng là bệnh ung thư có tỷ lệ mắc mới lớn nhất ở nước ta trong năm 2018 với 25.335 trường hợp và đặc biệt tỉ lệ tử vong do bệnh lý này cực kỳ cao, gần bằng số bệnh nhân

I. Khái niệm ung thư gan

Ung thư gan gồm ung thư nguyên phát và thứ phát, cụ thể:

– Ung thư gan nguyên phát là bệnh lý xảy ra khi những tế bào của gan trở nên không bình thường, ảnh hưởng đến chức năng gan, có thể lan rộng sang các vùng khác của gan cũng như những cơ quan bên ngoài gan. Bệnh lý nguy hiểm này gồm có 3 loại chính: ung thư biểu mô tế bào gan (phát triển từ tế bào gan, hay gặp nhất), ung thư biểu mô đường mật (phát triển từ đường mật trong gan) và u nguyên bào gan  (Hepatoblastoma).

– Ung thư gan thứ phát là căn bệnh xuất hiện khối u ở gan, các khối u này do các tế bào ung thư ở những bộ phận khác của cơ thể xâm lấn sang gan. Có khả năng là khối u ở dạ dày, túi mật, đại tráng, tuyến tụy, vú, phổi…

Ung thư gan khiến gan không thể thực hiện những chức năng: sản xuất mật, hấp thu và chuyển hóa bilirubin, hỗ trợ quá trình đông máu, chuyển hóa carbohydrate, chuyển hóa chất béo, hỗ trợ chuyển hóa protein, lọc máu, sản xuất albumin, lưu trữ vitamin và khoáng chất… dẫn đến các can thiệp có hại và nguy hiểm đến cơ thể.

II. Nguyên nhân ung thư gan

Hiện khoa học chưa xác định rõ nguyên do gây ung thư gan. Tuy vậy, một vài yếu tố đã được minh chứng là làm tăng nguy cơ mắc phải căn bệnh này:

• Viêm gan B và viêm gan C

Viêm gan virus là tình trạng tế bào gan bị viêm nhiễm hoặc hoại tử cấp tính hay mãn tính do mắc phải virus. Hiện có 6 loại virus gây viêm gan được gọi tên là virus viêm gan A, B, C, D, E, G. Tại nước chúng ta, viêm gan virus B và C được quan tâm đến nhiều nhất vì có thể gây xơ gan, ung thư gan.

Theo dự tính của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có khoảng 70% trường hợp tử vong do viêm gan B là vì ung thư gan tiến triển. Cứ mỗi 100 người bị nhiễm virus viêm gan C thì sẽ có 1 – 5 người tử vong do xơ gan hoặc ung thư gan.

Đa số người mắc bệnh viêm gan B và C đều không nhận thấy triệu chứng ngay từ giai đoạn mới chớm, gan phải chịu tổn thương trong nhiều năm. Đến khi bệnh chuyển sang giai đoạn xơ gan, ung thư gan, người mắc bệnh mới có các dấu hiệu chi tiết.

• Xơ gan

Xơ gan là tình trạng gan hình thành nhiều mô sẹo được tạo ra bởi nhiều dạng bệnh gan (viêm gan, gan nhiễm mỡ và chứng nghiện rượu, bia kinh niên). Khi các mô sẹo phát triển, gan cố gắng tự liền sẹo bằng cách gây ra những tế bào mới. Càng nhiều tế bào mới được tạo ra, nguy cơ đột biến càng lớn, tạo nên những khối u, khiến gan mất dần chức năng hoạt động.

• Rượu, bia

Khi rượu bia vào cơ thể, chỉ 10% lượng cồn được đào thải qua đường tiểu, mồ hôi và hơi thở, 90% còn lại sẽ đi thẳng đến gan. Các tế bào gan thực hiện chức năng xử lý và khử độc chất cồn từ bia, rượu. Nếu lượng cồn vượt mức, tế bào gan hoạt động quá tải, cồn trong bia, rượu chuyển hóa thành acetaldehyde – chất độc phá hủy tế bào gan, dẫn đến ung thư gan.

• Những yếu tố khác

– Ô nhiễm môi trường: Tiếp xúc với nhiều hóa chất độc hại từ thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu, chất thải độc hại từ những nhà máy công nghiệp…

– Giới tính: Do thói quen uống bia rượu, hút thuốc lá nhiều, làm việc căng thẳng nên đàn ông có khả năng mắc ung thư gan nhiều hơn giới nữ.

– Thực phẩm bẩn: Thực phẩm không được bảo quản tốt dễ dàng sinh ra nấm, mốc. Vài loại nấm có khả năng sinh ra Aflatoxin – chất gây ung thư cực mạnh ở cơ thể con người.

– Di truyền: những người có tiểu sử gia đình mắc ung thư gan (cùng huyết thống) cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

III. Triệu chứng nhận biết ung thư gan ở giai đoạn mới chớm

Những biểu hiện bệnh ung thư gan giai đoạn ban đầu thường khó nhận biết vì người bệnh tưởng chừng như đó là những phản ứng bình thường của cơ thể. Bác sĩ khuyến cáo người dân nên để ý những biểu hiện cảnh báo như sau:

• Liên tục bị sốt cao.
• Da mặt sạm đen (do giảm sút chức năng chuyển hóa melanin của gan).
• Ớn lạnh, ra nhiều mồ hôi.
• Đau vùng bụng trên, bên phải.
• Nhanh no hoặc đầy hơi sau khi ăn.
• Thiếu sức sống, chán ăn, buồn nôn, nôn.

Ở giai đoạn muộn hơn, ung thư gan dấu hiệu qua các triệu chứng:

• Trướng bụng (do tụ dịch trong bụng).
• Cơn đau hạ sườn phải càng ngày càng tăng.
• Gan nở to hoặc có khối u, người mắc bệnh có khả năng sờ thấy.
• Chảy máu không bình thường (chảy máu lợi ở răng, xuất huyết dưới da).
• Luôn có cảm giác ngứa da (do tăng lượng bilirubin trong máu).
• Vàng da, niêm mạc và kết mạc mắt cũng bị vàng.
• Đi phân nhạt màu, nước tiểu sẫm màu.
• Sụt cân bất chợt, không rõ nguyên nhân.

Dấu hiệu thực tế:

• Gan to, có thể sờ thấy bờ gan ở dưới bờ sườn với mật độ mềm trong 25% các trường hợp.
• Khối khu trú: ít khi sờ thấy khối khu trú nơi gan

IV. Đường lây truyền bệnh Ung thư gan

V. Đối tượng khả năng cao mắc bệnh